Groenbemesters zijn onmisbaar geworden in het bouwplan van moderne land- en tuinbouw. Of het nu gaat om stikstofbinding, onkruidonderdrukking of het verbeteren van de bodemstructuur — een goed gekozen groenbemester levert direct én op de lange termijn voordelen op. In deze blog lees je alles over het nut van groenbemesters, de invloed op je bodem en gewas, én hoe je een goede keuze maakt. Ook als je te maken hebt met aaltjes, structuurschade of erosie, biedt een groenbemester uitkomst.
Wat is een groenbemester?
Een groenbemester is een gewas dat je tussen we hoofdgewassen teelt, meestal na de oogst in de nazomer. De planten worden niet geoogst, maar ondergewerkt of gemulcht (het is een bepaalde maaitechniek waarbij het gemaaide gras fijn vermalen wordt tot kleine deeltjes). Daarmee verrijken ze de bodem en bieden ze verschillende landbouwkundige voordelen. Afhankelijk van het gewas kan een groenbemester bijdragen aan:
Stikstofbinding,
Bodemstructuurverbetering,
Onkruidonderdrukking,
Het tegengaan van erosie,
Het vastleggen van nutriënten.
Daarnaast stimuleren ze het bodemleven en dragen ze bij aan een gezonde, weerbare bouwvoor. We zetten de belangrijkste voordelen van groenbemester op een rij:
Voordeel 1. Bestrijding van schadelijke aaltjes en bodemziekten
Sommige groenbemesters helpen schadelijke aaltjes of bodemgebonden ziektes terug te dringen. Denk aan gewassen met specifieke worteluitscheidingen of intensieve wortelgroei, zoals tagetes of bladrammenas. Bij de keuze van een groenbemester is het belangrijk om per perceel te bepalen welke ziekten of plagen aanwezig zijn, zodat je gericht kunt kiezen.
Voordeel 2. Productie van organische stof
Een groenbemester levert organische stof aan de bodem. Dit draagt bij aan:
Betere bodemstructuur,
Hoger vochtvasthoudend vermogen,
Langdurige verbetering van het organischestofgehalte (OS).
Om het percentage organische stof (OS) op peil te houden - of nog beter, te verhogen. Is het jaarlijks toepassen van een groenbemester een waardevolle aanvullig op je bouwplan.
Voordeel 3. Verbetering van de bodemstructuur
Met name diepwortelende groenbemesters, zoals rietzwenkgras of facelia, zorgen voor een goede doorworteling van de bouwvoor. Deze helpen bij het doorbreken van storende lagen en maken de bodem los. Na het onderwerken laten de verteerde wortels kanaaltjes achter, wat gunstig is voor de lucht- en waterhuishouding van je bodem. Ook het volggewas profiteert hiervan.
Voordeel 4. Tegengaan van erosie en verslemping
Groenbemester bedekken de bodem snel en dicht, waardoor afspoegling en verstuiving aanzienlijk worden verminderd. Zeker op hellend of gevoelig terrein is dit belangrijk om uitspoeling van mineralen en erosieschade te voorkomen. Ook verslemping van de bovenlaag wordt tegengegaan, waardoor de bewerkbaarheid van de grond verbetert.
Voordeel 5. Vastleggen van stikstof en andere nutriënten
Niet alleen vlinderbloemigen binden stikstof uit de lucht — alle groenbemesters leggen nutriënten vast die anders zouden uitspoelen, zoals nitraat en kalium. Bij het onderwerken komen deze stoffen geleidelijk vrij, precies wanneer het volggewas en het meeste baat bij heeft. Zo verlies je minder mineralen en benut je de natuurlijke kringloop optimaal.
Voordeel 6. Natuurlijke stikstofbinding via vlinderbloemigen
Vlinderbloemige groenbemesters (zoals rode klaver, wikke of lupine) leven in symbiose met Rhizobium-bacteriën. Zij binden stikstof uit de lucht en zetten deze om in opneembare stikstof voor planten. Dat levert:
Een stikstofgift van natuurlijke oorsprong,
Stikstofrijke organische stof,
Minder noodzaak tot kunstmestgebruik.
De stikstof hoeft meestal niet te worden meegerekend in de mineralenbalans. Dit geeft meer ruimte in je bemestingsplan.
Voordeel 7. Onkruidonderdrukking
Een snelgroeiende groenbemester zorgt voor een gesloten gewas dat de opkomst van onkruid belemmert. Dit is vooral effectief wanneer:
Het zaaibed goed is voorbereid,
Het zaaitijdstip juist is gekozen,
Een passend mengsel wordt gebruikt.
Sommige soorten (zoals grasachtigen) bieden daarnaast ruimte voor chemische bestrijding indien nodig.
Let op: bij aanwezigheid van aardappelopslag is het vaak beter om het perceel tijdelijk braak te laten liggen, zodat de knollen kapot vriezen.
Voordeel 8. Stimulering van het bodemleven
Een actief bodemleven is de basis van een gezonde teelt. Groenbemesters leveren aan vers organisch materiaal aan micro-organismen, wormen en schimmels in de bodem, wat het bodemleven stimuleert. De natuurlijke kringloop en verhoogt de bodemweerbaarheid.
Voordeel 9. Wet- en regelgeving: GLB en vergroening
Sinds de invoering van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) en de vergroeningsplicht is het gebruik van groenbemester gestegen. Veel telers kiezen voor toegestane GLB-mengsels of mengsels met minimaal 3% bijmenging van een andere soort. Deze voldoen aan de voorwaarden en kunnen financieel voordeel opleveren.
Voordeel 10. Breed aanbod aan soorten en mengsels
Er is een breed aanbod aan groenbemesters beschikbaar: enkelvoudig of in mengvorm. Veelgebruikte soorten zijn onder andere:
Bladrammenas
Gele mosterd
Facelia,
Wikke
Zonnebloem
Italiaans raaigras
Alexandrijnse klaver
Spurrie.
Bij de keuze is het belangrijk te kijken naar:
Het doel per perceel (aaltjes, OS, structuur),
Bodemtype en teeltrotatie,
De gewenste periode van bedekking.
Praktische tip: houd je stikstofbalans in de gaten
Wil je berekenen hoeveel stikstof eruit je groenbemester vrijkomt voor het volggewas? Gebruik dan het gratis programma NDICEA PraktijkPerceel van het Louis Bolk Instituut. Hiermee krijg je inzicht in de nalevering van stikstof en voorkom je over- of onderbemesting.
Meer informatie: www.ndicea.nl
Veelgestelde vragen over groenbemesters
1. Wanneer zaai je een groenbemester?
Na de hoofdteelt, meestal in augustus of september. Het is belangrijk dat het gewas nog voldoende tijd heeft om te groeien voor de winter.
2. Welke groenbemester is geschikt bij aaltjesproblemen?
De keuze hangt af van het type aaltje. Bij twijfel kun je advies inwinnen of kiezen voor bewezen aaltjeswerende soorten.
3. Wat is het verschil tussen enkelvoudige en gemengde groenbemesters?
Enkelvoudige groenbemester bestaat uit één soort, terwijl mengsels verschillende soorten combineren voor een breder effect op de bodem nutriënten en biodiversiteit
4. Mag ik groenbemesters telen binnen het GLB?
Ja, mits het mengsel voldoet aan de voorwaarden, zoals bijmenging van minimaal 3%
5. Hoe weet ik hoeveel stikstof vrijkomt uit mijn groenbemester?
Gebruik NDICEA van het Louis Bolk Instituut om de stikstofafgifte op perceelniveau te berekenen.
